Kunstenaarsdorp Ruigoord is één keer per jaar in rep en roer tijdens haar jaarlijkse hoogtepunt: Landjuweel. Het festival dat van oudsher staat voor het tentoonstellen en uitwisselen van kunst viert haar 30ste verjaardag sinds de (weder)stichting van het dorp. Gigstarter is te gast en mag het festival samen met vijfduizend andere bezoekers ervaren.
Als het vliegtuig van Schiphol opstijgt waar je zojuist in bent gestapt voor het ontvluchten van de dagelijkse sleur met een vakantie aan de costa en je kijkt naar buiten aanschouw je het Amsterdams westelijk havengebied. Blijf je kijken dan zul je gelegen aan het IJ een groene strook vinden met een kerk in het midden. Zie je het grasveld opkleuren door de menigte, kunstwerken en nomade-tenten? Strijk dan neer, want voor vrijheid en inspiratie hoef je niet te vluchten, je vindt het op Landjuweel.
Iedereen is er, van Sjonnie tot Yup, van hipster tot weekend-hippie. Alles kan en alles mag, althans, er staan spelregels in het programmaboekje en een bord bij de ingang maakt duidelijk dat bij gebruik van hard-drugs de politie wordt verwittigd (!?). Desalniettemin straalt het dorp complete wetteloosheid uit. Ben je wat langer op het festival dan weet je dat schijn bedriegt en dat alles wat initieel als wanorde oogt organisch gegroeide structuren zijn met haar eigen logica waarin iedereen zichzelf kan zijn.
Het festival is alomvattend en interdisciplinair, niet een muziek festival zoals vele andere. Op Landjuweel ben je nagenoeg een week afgesloten van alles wat er in de buitenwereld gebeurt. Je neemt deel aan één groot kunstproject waarin iedere bezoeker wordt uitgenodigd haar artistieke werk te uiten en/of de exposeren. Er is theater, er zijn beeldhouwwerken, er zijn visuele kunstwerken, er is woordkunst, er is vermaak voor kinderen en er is overal muziek.
Na een rustige start - met optredens van singer-songwriter Parker in Amsterdam, vrolijke chansons van de Jolly Mango’s en rauw maar zachtaardig werk van Ivan Waters - bouwt het festival zichzelf naar een climax toe met de world-beats van huis-DJ Esta Polyesta. Ook zelfgemaakte instrumenten krijgen een plaats bij de Muzikale Smit en de Bucket boys. Waar overdag live muziek het programma domineert krijgen in de late uurtjes de DJs het woord en is er voor ieder wat wils.
Op Landjuweel behoeft het blokken-schema een vrije interpretatie. Tijd en ruimte zijn inwisselbaar, dat is de essentie; en dat kan iedere willekeurige psychonaut op het terrein je uitleggen. Op zaterdag-avond creëren alle bezoekers een levende keten over het terrein met fakkels. Het klinkt sektarisch en als je een nachtvlucht hebt op dat moment zal het er ook zo uitzien, maar het is gewoon een wandeling langs beeldhouwwerken met een fakkel in je hand die er van een afstand sprookjesachtig uitziet.
Ik mag zelf mijn steentje bijdragen aan het festival door met Nootmuskaat te spelen op het podium van de Noorderling. De zondag bouwt alles letterlijk af en is er extra veel ruimte voor wereldmuziek en chill-out. De meeste mensen hangen op het grote grasveld en beluisteren het jeugdproject de Bijlmer Steeldrums van een afstand. De Iberische zigeunerdames van de Brooklyn Gypsies weten bij het brakke publiek de juiste snaar te raken opdat er toch nog een dansje wordt gewaagd waarna de Ska band Skampida uit Colombia het veldpodium af mag sluiten.
De grote exodus voelt als het verlaten van je kinderlijke huis. Alles heeft gedurende het festival een plekje gekregen en daarmee ook een betekenis. Dromerig rij ik Amsterdam weer in. Ik word eraan herinnerd dat er hier weer andere regels gelden wanneer de auto achter mij gefrustreerd zijn claxon laat gieren als het licht op groen springt. Tijd en ruimte zijn weer gedefinieerd en Landjuweel kristalliseert zich tot een mooie herinnering in mijn geheugen.
Tekst: Paul
Foto: G. Menkveld
